Jaka to forma?
- Wstęp
- Teza
- Argumenty poparte przykładami
- Powtórzenie i rozbudowanie lub wzmocnienie tezy
lub
- Wstęp
- Hipoteza
- Argumenty za i przeciw poparte przykładami
- Teza
Typowe słownictwo
Uważam, że…
Myślę, że…
Sądzę, że…
Jednym z powodów, dla których…
Innym przykładem…
Przykładem innego bohatera, który…
Inną funkcją… jest…
Tak więc warto…
Uwaga na pułapki!
- Największym błędem autorów rozprawek jest niesformułowanie tezy, czyli konkretnego stwierdzenia, poglądu w postaci zdania oznajmującego na początku lub na końcu pracy (jeśli na początku postawiono jedynie pytania, hipotezę).
- Jeśli rozprawka zaczyna się od hipotezy (pytań), błędem jest niesformułowanie tezy na końcu.
- Jeśli rozprawka zaczyna się od tezy, usterką będzie powtórzenie jej słowo w słowo na końcu pracy. Musisz poszerzyć tezę, wzbogacić o wnioski lub choć sformułować ją w innych słowach. Sprawdź na przykładzie! Teza na początku pracy: „warto podróżować”. Potwierdzenie tezy na końcu: „podróże kształcą, rozwijają, wzbogacają nasz umysł i często hartują ciało, stanowią ciekawe wyzwanie, skłaniają do dalszego pogłębiania wiedzy i… nowych podróży, dlatego są bardzo cennym elementem naszego życia”.
- Niewybaczalnym grzechem jest niedopasowanie argumentów do tezy, to znaczy sformułowanie tezy „za” i dobór argumentów „przeciw” (można, oczywiście, przytaczać kontrargumenty, ale należy je „zbijać”).
- Gdy temat odnosi się jedynie do wskazanej lub wybranej lektury obowiązkowej, nie powinieneś szukać przykładów do swojej argumentacji w innych książkach. Jeśli koniecznie chcesz o nich wspomnieć, by wykazać się oczytaniem i erudycją, pamiętaj, że będziesz oceniany za znajomość lektur, nie inne spostrzeżenia, a nieodniesienie się do lektury zdyskwalifikuje twoją pracę. Dużym błędem jest przywoływanie przykładów z życia (np. pisanie o własnych wakacjach w rozprawce o podróżach), gdy temat wymaga jedynie przykładów z lektur.
- Błędem jest streszczanie całych lektur zamiast wyłuskiwania z nich konkretnych przykładów pasujących do argumentów popierających daną tezę.
- Nie wolno mylić argumentów z przykładami. Najpierw podajesz ogólny argument, a potem przykłady, na jego poparcie. Zobacz to na przykładzie! Teza: „warto podróżować”. Argument: „podróże poszerzają naszą wiedzę o świecie i pozwalają skonfrontować to, co wiemy z książek z rzeczywistością”. Przykład: „Staś Tarkowski, bohater „W pustyni i w puszczy” Henryka Sienkiewicza, podczas wędrówki pogłębiał i stosował w praktyce swoją wiedzę geograficzną zdobytą w szkole, np. w sytuacji, gdy…”.
- Niewłaściwe jest nazywanie całych lektur argumentami. Błędne jest stwierdzenie: >>moim pierwszym argumentem będzie „W pustyni i w puszczy”<<. Zapamiętaj, że lektura nie jest żadnym twoim argumentem, bo – po pierwsze – nie ty ją napisałeś, po drugie argumentem jest jakiś fakt udowadniający tezę, nie cała książka. W lekturze szukasz jedynie przykładów na potwierdzenie argumentów.
- Usterką jest szkolna kompozycja rozprawki, szkolne sformułowania („moim pierwszym argumentem będzie…”, „moim drugim argumentem będzie…”) – warto zachować porządek pracy, ale nie numeruj w ten sposób argumentów. Jeśli już musisz to robić, pisz raczej „po pierwsze”, „ po drugie”.
- Na niekorzyść ucznia działa także chaos w rozprawce – nie powinieneś mieszać ze sobą różnych argumentów, a najlepiej uporządkuj je, np. od najmniej ważnego do najważniejszego lub odwrotnie.