Jak długo będziesz pisać egzamin?
Standardowo 120 minut (2 godziny zegarowe). W szczególnych przypadkach (np. u dyslektyków) czas może zostać wydłużony do 3 godzin zegarowych maksimum.
Co będziesz pisać?
Będziesz rozwiązywać test i pisać wypracowanie (jeden z dwóch tematów do wyboru). W tym roku do wyboru są rozprawka i opowiadanie twórcze. Dodatkowo temat wypracowania bez nawiązania do konkretnie wymienionej lektury, lecz wskazujący, by odwołać się do dowolnej lektury obowiązkowej. To może być np. dopisanie dalszego ciągu do dowolnej lektury obowiązkowej.
Co jest na liście lektur obowiązkowych?
Lektura obowiązkowa, do której odwołania będzie wymagał temat wypracowania, to nie jest każda książka, którą omawialiście w szkole!
Do lektur obowiązkowych należą:
- Charles Dickens, „Opowieść wigilijna”
- Aleksander Fredro, „Zemsta”
- Jan Kochanowski, wybór fraszek, trenów, w tym treny VII, VIII
- Aleksander Kamiński, „Kamienie na szaniec”
- Adam Mickiewicz, „Reduta Ordona”, „Śmierć Pułkownika”, „Świtezianka”, II część „Dziadów”, „Pan Tadeusz” (całość)
- Antoine de Saint-Exupéry, „Mały Książę”
- Henryk Sienkiewicz, „Quo vadis”, „Latarnik”
- Juliusz Słowacki, „Balladyna”
- wiersze wybranych poetów
Lektury podane poniżej znajdują się standardowo na liście lektur obowiązkowych, ale zostały usunięte z listy obowiązującej na egzaminie w roku szkolnym 2020/2021. Jeśli jednak znasz treść któregoś z tych utworów, masz prawo posłużyć się nimi jako lekturą obowiązkową.
- Ignacy Krasicki, „Żona modna”
- Stefan Żeromski, „Syzyfowe prace”
- Sławomir Mrożek, „Artysta”
- Melchior Wańkowicz, „Ziele na kraterze” (fragmenty), „Tędy i owędy” (wybrany reportaż)
- wybrane pieśni oraz treny I i V Jana Kochanowskiego
- wybrany utwór z cyklu „Sonety krymskie” Adama Mickiewicza
Uwaga, powołanie się na lekturę spoza obu podanych list, jako na lekturę obowiązkową, będzie traktowane jako pisanie nie na temat.
Uwaga, na arkuszu egzaminacyjnym zostanie umieszczona lista lektur obowiązkowych. Zawsze możesz tam zajrzeć i sprawdzić, czy lektura, na którą chcesz się powołać, jest na liście.
Za co będziesz oceniany w wypracowaniu?
Uwaga, zapoznaj się koniecznie z tymi informacjami. Dzięki nim możesz uzyskać więcej punktów za wypracowanie.
W wypowiedzi pisemnej będziesz oceniany za:
- realizację tematu wypowiedzi (zgodność formy – jeśli masz napisać opowiadanie, to nie możesz wybrać np. formy artykułu, masz pisać na temat),
- poprawność rzeczową, znajomość lektury i ogólne kompetencje literackie i kulturowe (nie możesz np. pomylić bohaterów),
- kompozycję (trójdzielna budowa – wstęp, rozwinięcie, zakończenie, zaakcentowana akapitami),
- język (nie możesz robić błędów składniowych czy używać wyrazów w niewłaściwych znaczeniach, mieszać związków frazeologicznych, powinieneś unikać zbędnych powtórzeń, warto też zadbać o bogactwo języka, stosowanie bogatego słownictwa i nieograniczanie się do zdań pojedynczych),
- styl (jednorodny, należy unikać języka potocznego, gwary, wulgaryzmów – dopuszczalne jedynie w dialogach),
- ortografię,
- interpunkcję.
O tym nie można zapomnieć!
1) W wypowiedzi o charakterze twórczym, np. opowiadaniu, będziesz oceniany również za elementy twórcze, takie jak: umieszczenie w opowiadaniu czasu akcji, miejsca akcji, nagłych zwrotów akcji, punktu kulminacyjnego (moment, w którym napięcie wzrasta najbardziej), opisów miejsc, przeżyć, postaci, charakterystyki bohaterów, dialogów, monologów, retrospekcji (wspomnień), doceniane będzie zamknięcie tekstu puentą (efektownym, celnym zdaniem podsumowującym całość).
2) Powinieneś zwrócić uwagę również na to, by lekturę obowiązkową przywołać w sposób ciekawy i twórczy – nie wystarczy pobieżne przypomnienie imienia bohatera czy jakiegoś faktu. Możesz np. w retrospekcji, dialogu czy monologu nawiązać do jakichś dawnych wydarzeń, przeżyć z życia postaci, poprzez opis wyglądu bohatera ujawnić, że dogłębnie znasz lekturę.
3) W wypowiedzi o charakterze argumentacyjnym, np. rozprawce, będziesz oceniany za elementy retoryczne: to, czy Twoja argumentacja jest wnikliwa, czy dobierasz przykłady do argumentów, porządkujesz argumenty.
Musisz umieć rozróżniać tezę (twierdzenie ogólne), argumenty (twierdzenia szczegółowe) od przykładów (ilustracja poszczególnych twierdzeń przykładami z tekstów).
Uczniowie bardzo często tracą punkty za język, ortografię, interpunkcję. Niewystarczająco pracują również nad wzbogaceniem wypracowania o elementy twórcze i retoryczne (to te opisane w punktach powyżej – zapamiętaj je!).
Jakie zadania mogą pojawić się w teście?
Test to zadania ułożone do dwóch tekstów: literackiego i nieliterackiego (publicystycznego lub popularnonaukowego) oraz elementów graficznych (rysunki, plakat).
Przeważnie natrafisz na zadania zamknięte (wybór spośród podanych odpowiedzi A, B, C, D) oraz otwarte, w tym zadania z luką, wymagające krótkiej lub dłuższej, nawet kilkuzdaniowej wypowiedzi (np. pismo użytkowe – ogłoszenie, zaproszenie). Najrzadziej pojawiają się tzw. zadania na dobieranie typu: „Wybierz odpowiedź spośród oznaczonych literami A i B oraz odpowiedź spośród oznaczonych literami C i D”.
Możesz być pytany np. o zagadnienia gramatyczne (funkcja części mowy w zdaniu, typ orzeczenia), proszony o elementy streszczenia tekstów (temat tekstu, wnioski z niego płynące).
Ile punktów maksymalnie uzyskasz?
Zmniejszona jest liczba zadań w arkuszu egzaminacyjnym.
Możesz uzyskać 45 punktów, w tym za wypracowanie maksymalnie otrzymasz 20 punktów.
W części I arkusza (ok. 20 zadań opartych na dwóch tekstach) możesz zdobyć 25 pkt, w tym ok. 50% za zadania otwarte.
UWAGA!
Przykładowe arkusze egzaminacyjne zgodne z wytycznymi na egzamin 2021 oraz powtórki do egzaminu znajdziesz w bieżących numerach czasopisma „Victor”.
fot. Monkey Business Images, Dean Drobot/Shutterstock.com
17 odpowiedzi