Opracowanie lektury „Reduta Ordona”

Autor: Adam Mickiewicz

Tytuł: „Reduta Ordona”

Rodzaj literacki: liryka

Gatunek literacki: wiersz, poemat opisowo-refleksyjny, łączący cechy epiki i liryki

Epoka: romantyzm

Czas akcji: 6 września 1931 r.

Miejsce akcji: Warszawa, dzielnica Wola

Treść utworu

Oddziały rosyjskie nacierają na redutę, której broni dowódca artylerii Julian Konstanty Ordon. Rosjan jest zdecydowanie więcej niż Polaków, ponadto mają aż dwieście armat, podczas gdy Polacy – jedynie sześć. Dlatego polscy żołnierze starają się strzelać celnie.

Opowieść adiutanta o ciężkim losie zwykłych żołnierzy, carze tyranie, który okrutne rozkazy. Przez jego decyzje ludzie zsyłani są na Sybir. Boi się go cała Europa, jedynie Polska odważnie staje do walki.

Rosjanie wygrywają. Z reduty padł ostatni wystrzał armatni. Kiedy Rosjanie wdzierają się na redutę, Ordon wbiega do podziemi i wysadza znajdujące się tam składy amunicji. Giną obrońcy reduty, napastnicy i sam Ordon.

Najważniejsze wydarzenia w skrócie

1. Przybycie wojsk moskiewskich.
2. Nierówny ostrzał.
3. Rosjanie na rogatkach.
4. Decyzja o walce bronią ręczną.
5. Znacząca przewaga nieprzyjaciół.
6. Decyzja Ordona o wysadzeniu reduty.
7. Śmierć obrońców reduty.

Główny bohater
Julian Konstanty Ordon – powstaniec listopadowy, oficer wojsk polskich, dowódca artylerii w reducie nr 54; odważny i zdolny do poświęceń w słusznej sprawie. Uwaga: naprawdę Ordon nie zginął podczas obrony reduty, lecz popełnił samobójstwo we Florencji w 1887 r.

Podjęta problematyka

1. Tyrania i bezwzględność cara w stosunku do podbitych narodów.
2. Lud rosyjski jako bezwolne narzędzie w ręku cara.
3. Dziejowa niesprawiedliwość panująca na świecie.

Przesłanie utworu

• „Reduta Ordona” pokazuje niezwykłe bohaterstwo i odwagę Polaków podczas obrony Warszawy w czasie powstania listopadowego.
• Postawa i zachowanie wroga – wojsk moskiewskich – zostały przedstawiony bardzo krytycznie, przez stosowanie licznych epitetów o zabarwieniu negatywnym (lawa błota, robactwo, sępy czarne).
• Dowodzący oddziałem polskim Ordon został przedstawiony jako wzór powstańca, którego zachowanie należy naśladować.

Charakter utworu

„Redutę Ordona” możemy nazwać poematem opisowo-refleksyjnym, ponieważ łączy w sobie cechy epiki i liryki (tzw. gatunek synkretyczny).

W „Reducie Ordona”

Funkcje wybranych środków stylistycznych

• Duża liczba czasowników o charakterze dźwiękonaśladowczym sprawia, że utwór jest niezwykle dynamiczny, a odbiorca czuje się niejako wrzucony w wir prawdziwej walki. Czuje jej śmiertelną powagę i zaciętość walczących.
• Kontrast (biel – czerń) podkreśla charakter walk Polaków z Rosjanami.
• Rozbudowana apostrofa do cara Rosji przedstawia go jako bezdusznego i bezwzględnego tyrana, który nie liczy się z życiem swoich żołnierzy.

Ciekawostki

– Wiersz został napisany przez Adama Mickiewicza w roku 1832 w Dreźnie, po klęsce powstania listopadowego. Wydano go w Paryżu w 1833 r.

– O wydarzeniu przedstawionym w wierszu opowiedział Mickiewiczowi jego przyjaciel Stefan Garczyński, który był jednocześnie adiutantem dowódcy obrony Warszawy.

– „Reduta Ordona” była recytowana przez Bernarda Zygiera w powieści Stefana Żeromskiego pt. „Syzyfowe prace”.

– W 1999 r. Bogna Lewtak-Baczyńska skomponowała muzykę do „Reduty Ordona”.

– W 2009 r. powstała hip-hopowa wersja „Reduty Ordona” w wykonaniu zespołu Trzeci Wymiar.

Ważne cytaty (za: www.wolnelektury.pl)

• Bóg wyrzekł słowo stań się, Bóg i zgiń
  Kiedy od ludzi wiara i wolność uciecze,
  Kiedy ziemię despotyzm i duma szalona
  Obleją, jak Moskale redutę Ordona:
  Karząc plemię zwycięzców zbrodniami zatrute,
  Bóg wysadzi tę ziemię, jak on swą redutę.

• Warszawa jedna twojej mocy się urąga,
  Podnosi na cię rękę i koronę ściąga,
  Koronę Kazimierzów, Chrobrych z twojej głowy,
  Boś ją ukradł i skrwawił synu Wasilowy!

• … – i żołnierz pobladnął,
  Nie znalazłszy ładunku już bronią nie władnął,
  I uczuł, że go pali strzelba rozogniona;
  Upuścił ją i upadł; nim dobiją, skona!…

Autor: Katarzyna Andryszewska
Zdjęcie – Wikipedia